Itxi

kultura

Komikigintza

Zubiaga: 'Euskal ikurren bidez, komikian nagoela erakusten dut'

Natxo Velez | eitb.eus

Hainbat urtez Marvelentzat eta beste argitaletxe handi batzuentzat lan egin eta gero, Guillermo Zubiaga bizkaitar idazle eta marrazkilariak euskaraz aurkeztuko du “Joanes or the Basque Whaler”.

Guillermo Zubiaga euskal komikigileak Joanes pertsonaiaren, Ternuan balea-harrapaketan dabilen euskal herritarraren, istorioa argitaratuko du, gaztelaniaz eta euskaraz, jatorrizko istorioa ingelesez argitaratu eta gero.

Zubiagak Joanes izena aukeratu du istorioko protagonistarentzat, baina ez kasualitatez; izan ere, istorioak Ipar Amerikan inoiz aurkitutako testurik zaharrenak ditu iturburu: Juan Martinez Larrume eta Joannes de Echaniz euskal balea-arrantzaleen testamentuak. Lehena 1577koa da, eta bigarrena 1584koa.

Guillermo Zubiagak ibilbide oparoa gauzatu du komikigintzaren esparruan, Joanesen istorioak idatzi aurretik ere. Asteburuan Getxoko Komiki Azokan egongo den idazleak Marvel argitaletxearentzat lan egin du, esaterako, “X-Force” sailean, baita Image Comics konpainiarentzat ere.

Halaber, New Yorken lan eginagatik ere, parte hartu duen istorioetan euskal iruditeria isilpean sartzeko lanak hartu ditu Zubiagak, eta superheroien istorioak Negu Gorriaken kartelez edo “Kaixo” aldizkari asmatuko portadez jantzi ditu.

eitb-com Guillermo Zubiagarekin mintzatu da, komikigintzan eginiko bidea azal diezagun.

Zein arrastori jarraika heldu zinen Ternuan baleak harrapatzen zituzten arrantzaleengana?

Oraindik unibertsitatean nenbilela, marrazki bizidunak egiten zituen animazio estudio batean lanean ari nintzela, lankide bat National Geographic aldizkariaren 1985eko alez beteriko kutxa batekin heldu zen. Horietako batean, Selma Huxleyren (gero, Selma Barkham) artikulu oso interesgarri bat zetorren, San Juan baleontzia Red Bayn, lehen Butus izena zuen portuan, aurkitu zutenekoa azaltzen zuena.

Horrek guztiak gaiaren inguruan neuzkan susmo batzuk berretsi zizkidan, eta euskal balea-arrantzaleen inguruko liburua egiteko grina nolabait gertakari horrek piztu zidala uste dut.

Joanes zure istorioko pertsonaiaren atzean, Joanes Etxaniz oriotar balea-harrapatzailearen memoria dago, oker ez banago. Oriotarra 1584an hil zen, eta Kanadan inoiz agertu den testamentu zaharrena utzi zuen…

Bai, Ipar Amerikan inoiz agertu diren hiru idatzi zaharrenetako bat da testu hori, eta beste biak ere euskal arrantzaleenak dira: Juanes Larrumerena (1577) da bata, eta bestea duela gutxi aurkitu du Michel Barkhamek, Selmaren semeak. Domingo de Lucarena da, 1563koa. Oso interesgarria da hori!

Gure balea-harrapatzaileak Ameriketan ibili zirela duda izpirik gabe erakusten dute froga horiek.

Joanes edo baleazale euskalduna Guillermo Zubiaga komikia

'Joanes edo baleazale euskalduna' lanaren azala

Euskarazko eta gaztelaniazko bertsioak orain helduko dira, baina jatorriz ingelesez idatzi zenuen istorioa. Zergatik aukeratu zenuen hizkuntza hori?

AEBn bizi naizenez gero, praktikoena eta logikoena horixe zen: ingelesez argitaratzea. Egia da, baina, argitaratzaileak, Nevadako Unibertsitateko Euskal Ikasketen Zentroak, ingelesezko eta euskarazko edizio elebiduna egitea iradoki zuela.

Hala ere, nik, adeitsuki, kontra egin nien. Ez nuen oso argi ikusten orri bakoitzean hizkuntzak tartekatzeko asmo hori; eta pozten nau nire jarrera ulertu izanak. Imajina dezakezu zer arraro emango lukeen? Ez dut pentsatu nahi ere!

Orri bakoitzaren diseinua egiteko orduan, bunbuiloak eta testua sartzeko laukiak kontuan hartu behar dira, istorioak aurrera behar bezala egin dezan. Bi hizkuntza erabiliz gero, sekulako anabasa sortuko litzateke.

Orri bakoitzak bere espazioa du konposiziorako, eta bi hizkuntzak tartekatzeak espazio grafikoa, komikien berebiziko zati bat, murriztea, aldatzea, ekarriko luke.

Marvelentzat lan egin duzu, “X Force” taldearen istorioak marrazten. Besteren marrazkiak osatzen hasi, eta gerora zure istorioak sinatu dituzu. Nolako bilakaera izan du zure ibilbideak?

Bai, komikigintzan hasi nintzenean, ghosting deritzona egiten nuen, Horrek esan nahi du artistaren lana egon badagoela, baina, argitaletxeak zuzenean kontratatuta egoten ez denez, haren izena ez dela kredituetan agertzen; hartara, mamu bat balitz bezala pasatzen da istoriotik, oharkabean. Mamua da, baina ez txorimaloa, e… (barreak).

Horrelako lanak egiteak erakutsi zidan zelako lehiak dauden industria honetan, eta zelan dagoen mailakatuta lan esparru hau. Muntaketa kate bat bezalakoa da.

Izan ere, zenbaitetan, komiki berean sei lagunek edo gehiagok parte hartzen dute: idazlea, marrazkilaria, tindatzailea… Gainera, horietako bakoitzak ere ghost gehiago izan ditzake berarentzat lanean.

Nolanahi ere, nire formakuntzaren oinarrizko epe batez ari garela uste dut; aprendizaren eta maisuaren arteko ohiko harremana ekartzen dit gogora.

Hala, hastapenetan behintzat nire izena kredituetan agertuko ez zen jakitun, “X Force” Marvelentzat margotzen nuen komikien biñetetan euskaldunei zuzendutako hainbat ‘detaile’ sartzen hasi nintzen, oharkabean-edo. Detaile batzuk arinak ziren, beste batzuk ez horrenbeste…

guillermo Zubiaga comic komikia

Negu Gorriak taldearen afixa eta idazlearen izena, irudiaren eskubian

Ukitu horren bidez, nire kutsua utzi nahi nuen. Industria horretan euskal herritar gutxi egongo zirela pentsatu nuen, are gutxiago editoreen artean; horregatik, lauburuak, hilobietako ikurrak eta beste euskal sinbolo batzuk marrazten hasi nintzen: Negu Gorriak taldearen afixak, “EH” zioten pegatinak, euskarazko hitzak… Marvelen ez ezik, “Witchblade” eta “Hell Hole” Image Comics etxearen komikietan ere egin nituen horrelakoak.

Inoiz ez nuen pentsatu gaizki egiten ari nintzenik; gertatu zitekeen okerrena zen editoreren batek eduki desegokiren bat, behar bezain serioa ez zen zerbait, aurkitzea eta ezabatzea edo ezberdin irudikatzea eskatzea. Zorionez, inoiz ez zen halakorik gertatu.

Guillermo Zubiaga komikia comic

'Kaixo' eta 'Pirineoa' aldizkarien portadak, kioskoaren eskaintzan

Aitzitik, nire ukitua zuten komikietako batzuk Atlantikoaren “zuen aldean” publikatu zirenean eta nik oharkabean pasatuko zirelakoan marraztutakoak harrapatu zituztenean, Nevadako Unibertsitatean nire “abenturen” berri izan zuten.

Gaur egungo ikuspegiarekin, esango nuke mamu bezala egindako lan hori oinarrizkoa izan zela gero “Joanes” idatzi ahal izateko.

Zer iruditzen zaizu euskal komikigintzaren panorama?

Euskal Herrian egiten den komikigintzari dagokionez, ez dakit zer esan, ez baitut ezagutzen eta ez baitut bertan lan egin.

Hala ere, lagunek eta lankideek esaten didatenez, “boom” handia bizi du… Pozgarria da oso, eta igartzen da: Getxoko, Iruñeko, Baionako eta Basauriko azokak hor daude, baita Donostiako Komikigunea ere..

Zertan ari zara orain lanean?

Egun, bi proiektutan lanean ari naiz. Horietako lehenengoa “1615 Spanveyavigín”i buruzkoa da; Islandiara joan ziren euskal balea-arrantzale batzuek hilketa kontatzen du.

Bigarrena beste eleberri grafiko bat da: ‘Liberty’. Gobernuaren aginduetara dagoen superheroi baten inguruko istorioa da. Egun batean, lanpostua galduko du, eta Bronxera joan beharko du, irakaskuntzan jarduteko. Ez du batere ondo hartuko, eta alkoholean aurkituko du babesa.