Errioxako Ardoa

Bisitari asko haru ditu Gasteizko ardoen azokak. 273 ardo desberdin eta 152 pintxo eta plater dastatu daitezke.

Arantxa Tapia Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumeneko sailburuak gaur Navaridas herrian emandako datuen arabera, salmentak % 3,7 jaitsi dira, baina prezioak igo egin direnez fakturazioa handiagoa izan da, 78,6 milioi eurokoa, hain zuzen ere.

Arabako Errioxan laster hasiko dute mahats bilketa. Iraileko lehen egunetan ekingo diote eta normalean baino denbora gutxiagoan arituko dira, bizpahiru astez. Horrek langile falta ekarri dezakeela eta, kezkatuta daude ardogileak.

Arabako Errioxan untxi izurria dute azkenaldian: inoiz baino gehiago ugaldu dira eta mahastiak suntsitu dituzte herri askotan. Horren aurrean, untxiak ehizatzeko baimena eman du Aldundiak; baina ez txakurrekin, hudoen laguntzaz baizik. Untxien bila aritu gara nekazari batekin.

Sor-marka berriaren atzean dauden upategietako ordezkariek elkarretaratzea egin dute Lakuako egoitza aurrean. Euren hitzetan, Euskadiko Auzitegi Nagusiak behin-behineko baimena atzera bota duen arren, upategiek eskubide osoa dute enpresa ekimen pribatu bat defendatzeko.

Arabako Mahastiak izenaren erabilera iragankorra baimendu zuen urrian Jaurlaritzak, eta 2024an zen merkaturatzekoa. Auzitegiak, ordea, atzera bota du argudiatuta bi izenak merkatuan izanda kontsumitzailea nahasteko arriskua handi litzatekeela.

Arabak ardoaren kalitatea garatzeko goi mailako gune bat izango du. Oraindik ez dute erabaki non kokatuko duten "Edariak eta Ardoa" izeneko zentroa, baina ardoaren sektorea garatzeko egitasmo aitzindaria izan izango da.

Errioxako izendapenaren barruan egonez gero, bere izendapen barruan dagoen upategiari saldu ahal izango zaio soilik. Aldaketa honen alde egin dute Nafarroak eta Errioxak; ez, ordea, EAEk.

Arabako Mahastien Jatorrizko Izendapenaren inguruan, Izaskun Bilbao EAJren europarlamentariak esan du ika-mikak "erabilera politikoa" izan duela (jatorriz, gaztelaniaz).

Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumeneko sailburuak esan duenez,  sor-marka bat edo bestea —Arabako Mahastiak edo Errioxa— aukeratzea upategien esku egongo da eta "borondatezkoa" izango da. Prozesua "erabat legezkoa" dela ziurtatu du. 

Bittor Oroz Nekazaritza eta Arrantza sailburuordeak esan duenez, Errioxako upategiek "eskubide osoa" dutela euren helegiteak jartzeko, baina egindako prozesua legezkoa dela esan du. "Alde guztien eskariak errespetatu behar dira", esan du. 

Andrea Arrizabalagak Arabako Mahastiak izendapen berriaren nondik norakoak azaldu dizkigu.

2016ean Arabar Errioxako upategi txikien elkarteak bidea hasi zuen jatorri izen propioa lortzeko. 2022an Jaurlaritzaren behin-behineko baimena lortu dute, baina Errioxa Jatorri Izen Kalifikatua kontra dago.

Ramiro Gonzalez Arabako ahaldun nagusiaren arabera, proiektuak "legea errespetatzen du", eta berretsi du Foru Aldundiaren nahia Arabako ardoek Errioxa Jatorri Izen Kalifikatuaren barruan jarraitzea dela.

Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako bozeramaileak adierazi du Eusko Jaurlaritzak behin-behinean baimendu duela ekimena. Gogorarazi du Espainiako Nekazaritza Ministerioak txosten negatiboa egin zuela eta Bruselara bidali zuela, eta horren zain daudela. "Honek denbora eramango du".

El Mozo Wines upategian egiten dituzten ardoez aritu zaigu Itxaso Compañon Lantziegotik. Duela 10 urte hasi ziren ardoa ekoizten, eta gaur egun 6-7 ardo ezberdin saltzen dituzte. Dioenez, aurtengo uzta oso lehorra izan da, eta mahats gutxi dagoen arren, oso kalitate onekoa da.

Bertako zaharrenek diote urriaren erdialdean egiten zutela mahats bilketa ez oso antzina. Aurten, berriz, iraileko lehen astetik ari dira. Aldaketa klimatikoari egozten diote aurreratze hori.

Lantziegon, Arabako Errioxan, mahats-bilketaren eguna ospatzen ari dira igande honetan. Ohi baino lehen bildu dute eta kezka berri batekin: inflazioa. Izan ere, prezioen gorakadaren ondorioz, esportazioak gutxitu egin dira eta ekoizleak arduratuta daude.

Uda honetan bizi izan ditugun bero-olde eta lehorteek uzta asko aurreratu ditu, tartean, baita mahatsarena ere. Araban esaterako, mahats-zuria biltzen hasi dira dagoeneko, ohi baino bi aste lehenago.

Errioxan gaur bertan hasi dute mahats bilketa, baina Euskal Herrian irail erdialdera arte itxarongo dute. Ordurako hezetasun gehiago eta tenperatura baxuagoak espero dituzte, eta horrek lehorteak dagoeneko astindu duen ekoizpenari ahalik eta zuku gehien ateratzen lagundu dezake.