Memoria Historikoa

Inoiz argitaratu gabeko irudien bitartez, Jesus Maria Leizaola erbesteratutako lehendakariak muga zeharkatu zuen eguna hobeto ezagutu ahal izan dugu. Fede Bergaretxe jeltzaleak, gerora Basauriko alkatea izan zena, bere autoan eraman zuen Leizaola.

Nafarroako Gobernuak eskuin muturreko taldeek edo funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen 12 biktima aitortu ditu, besteak beste, Guardia Zibilak eraildako Mikel Arregi eta Mikel Zabalza. Albistea jakin berritan, EITBrekin hitz egin du Idoia Zabalzak, Mikelen arrebak. 

Lehen Hezkuntzako ikasleekin generoa, memoria historikoa edo migrazioa bezalako gai gatazkatsuak lantzeko GATAI (gatai.eus) proiektu pilotua abiatu du EHUko irakasle talde batek. Hala, album ilustratuen bidez gizartean pil-pilean dauden gaiak jorratu dituzte Gipuzkoako hainbat ikastetxetan.

Hogei bat elkarte memorialistek protesta egin dute koadro erakusketa bitxi baten bidez. Urtasun artistaren lanak dira. Elkarteen arabera, monumentua eraistea da bide bakarra familien memoria eta egia, justizia eta erreparazioa errespetatzeko.

Pedro Sanchez Cuelgamuros Haranean izan da, familiek eskatutako frankismoaren 160 biktima desobiratzeko eta identifikatzeko egiten ari diren lanak bertatik bertara ezagutzeko.

Gainera, hainbat lore-eskaintza egin dituzte Durangoko, Gernikako, Gazako eta Ukrainako biktimen omenez. 1937ko martxoaren 31n, Italiako hegazkinek eta Francoren Armadak Durango bonbardatu zuten. 213 herritar hil ziren.

Gogora Institutuak 14 pertsonaren gorpuzkiak aurkitu ditu Zornotzako hilerrian, eta aztarnen arabera, herriko Odol Ospitaletik edo zuzenean inguruko gerra-fronteetatik eramandako gudarien eta milizianoen gorpuzkiak dira.

Gizarteak kaleak hartu ditu gaur Argentinan, "Nunca Más" lelopean. Mileiren Gobernuak diktaduran desagertutakoen kopurua zalantzan jarri izanari erantzunez, "30.000 dira" esan diote, ozen eta argi. Buenos Airesen, ezkerreko gazte mugimendua eta Maiatzeko Plazako amak izan dira protagonista.

Lore-eskaintzaren ostean, Martxoak 3 elkarteak eta ELA, LAB, ESK eta Steilas sindikatuek deituta, manifestazioa egin dute, "Etorkizun justu baterantz" lelopean. Biktimak gogoratzeko erakundeek sortuko duten memoriala txalotu du Martxoak 3 elkarteak.

El Corte Ingles parean izan dira istiluak. Hainbat manifestarik bengalak eta pintura gorria bota dute eraikinera, eta tentsio uneak izan dira. Ertzaintzak kargatu egin du. Lau lagun atxilotu dituzte eta hainbat zauritu izan dira.

1976ko martxoaren 3an Gasteizen hildako bost langileen aldeko lore-eskaintzan izan dira Pello Otxandiano (EH Bildu), Imanol Pradales (EAJ), Miren Gorrotxategi (Elkarrekin Podemos), Alba Garcia (Sumar) eta Ainhoa Domaica (PP).

1976ko martxoaren 3an Gasteizen eraildako bost langileen aldeko lore-eskaintzan izan dira Idoia Mendia lehendakariorde eta Lan eta Enplegu sailburua eta Nerea Melgosa Justizia, Berdintasun eta Gizarte Politiketako sailburua. Eraildakoen memoria bizirik mantendu behar dela azpimarratu dute.

Memoriarekiko duen konpromisoa indartuz, Jaurlaritzak Gernikako arbolaren kimu bat landatu du Turtziosen, bere garaian Jaurlaritzak erbesteratu aurretik izan zuen azken egoitza Jauregian.