'Interneten unean uneko gertakizunak konta eta parteka daitezke'

Azken hilabeteetan, mundu osoko herritarrak Internetek eskaintzen dituen erremintak erabiltzen ari dira, batez ere Ekialde Erdikoan eta Afrika iparraldean izan diren protesten eta mobilizazioen berri emateko. Hala ere, jarduera horrek arrisku batzuk ditu eta errepresiozko erregimenak herritarrei horiek erabiltzeko trabak jartzen saiatzen dira. Leila Nachawatik, AERCOko Sareko komunitateen arduradunak eta giza eskubideetan espezializatutako blogariak, iraultza sozialetan sakelako telefonoen erabilerari buruzko mahai-ingurua moderatuko du Nonick ekimenean.

Gaur egungo aldaketa sozialei eta politikoei dagokienez, zein da Sareko komunitateek herritarrentzat duten papera?Sare sozialak, teknologia berriak, urtetan lanean daraman jendeak izan dituen erremintak dira eta, horiei esker, loturak sortu dituzte. Herrialde eta egoera ezberdinetan dauden Interneteko erabiltzaileek ideiak, arazoak eta esperientziak partekatu dituzte eta elkarrengandik ikasi dute. Sortutako lotura horiei esker, gizarte sare bat sortu dute eta, herri horietan arazo ekonomikoen eta gobernu totalitarioen ondorioz haserrea piztu denean, hobeto antolatzeko eta munduari gertatzen ari zenaren berri emateko tresnak ezagutzen zituzten.

Hau da, Internet iraultza sozialen erreminta bat da eta ez arrazoia?Hori da. Gobernuak komunikazioa kontrolatzen duen testuinguruetan, antolatzeko eta jendeak unean uneko gertakizunak kontatzeko eta partekatzeko erreminta da. Ohiko komunikazio kanalen bidez, kanpotik ezin dugu gertatzen ari dena jakin, baina kanal berriak erabiliz orain arte ezagutzen ez genuena jaso dezakegu, gertakariak bizitzen ari diren pertsonengandik jasotzen baitugu informazioa. Horrela, informazio hori milioika pertsonak berehala jasotzen dute; lehen informazioa hain azkar hedatzea ez zen hain erraza izaten. Horrez gain, herritarrek teknologia eskuratzeak hedabideen iraultza eragin du eta orain ez dute bitartekarien beharrik, hau da, ez dute ohiko hedabideen beharrik.

Hortaz, ohiko hedabideek batzuei interesatzen zaienaren berri bakarrik ematen zutela erakutsi al dute Sareko komunitateek?Beno, munduan albistea denaren eta estrategia esanguratsuagoa denaren artean harremana dago. Adibidez, Iran ohiko hedabideentzat ere albistea izan zen; izan ere, interes asko daude herrialde horretan eta iraultza sozialei jarraipen handia egin zaie. Tunisian, berriz, ekintzaileen aburuz, 2008an hasi ziren mobilizazioak, baina herritarrek teknologia hori eskuratu eta unean-unean gertatzen ari zena kontatzen hasi ziren arte, ohiko hedabideek ez zuten herrialde horretan gertatzen ari zena hain garrantzitsua zela pentsatu.

Zer gertatu da orain Internetek hainbeste indar izateko?Nire ustez, erremintak nahiko berriak dira eta herritarrek erabiltzaile sutsuak izateko heldutasuna lortzeko denbora behar izan dute. Orain, erreminta horien ahalmena ezagutzen ari gara. Orain, herritarrak horiek banatzeko boterea eskuratu du.

Aginteak herritarrek boterea eskuratzeari eta Interneti beldur al die?Bai, noski beldurtzen dituela eta horregatik horrelako gertakariak ez dira Ekialde Erdikoan eta Afrika iparraldean bakarrik gertatzen, munduko beste hainbat tokitan ere izaten dira, eta Sareko neutraltasuna arriskuan jartzen dute. Espainian, adibidez, Sareko neutraltasuna mehatxatzen duen lege proiektu bat dago. Mugarik Gabeko Erreportariak elkarteak Interneteko etsaiak biltzen dituen zerrenda bat egiten du urtero. Zerrenda horretan, Egipto, Tunisia, Siria eta Burna ikustea ez da harrigarria, baina Australia ere Interneteko arerioen artean dago. Ekialde Erdikoan erabiltzaileek Interneten egin dutena kontrolatzeko arrazoi erlijiosoak eta politikoak izaten dira; Australian, berriz, haur pornografia da argudioa. Horiek dira Sareko neutraltasuna arriskuan jartzeko erabili ohi diren arrazoiak.

Nonicken, iraultza sozialetan sakelako telefonoen erabilerari buruzko mahai-ingurua moderatuko duzu. Zeintzuk dira erabilera horrek dituen onurak eta kalteak? Onura erreminta horiek erabiltzeak ematen duen ikuspegia da. Orain arte, inork ikusten ez zituen gauzen berri emateko eta salaketak egiteko aukera dago, eta denek ikus ditzakete. Dena den, ikuspegi hori ere arriskutsua izan daiteke. Errepresio handia dagoen herrialde batean izandako mobilizazio bateko bideoan ateratzen bazara edo sareen bitartez zure kontaktuen zerrenda ematen baduzu, gobernuek orain arte eskuratzea oso zaila izan duten informazioa erraz lor dezakete.

Aste honetan bertan, blog ospetsu baten egilea 25 urteko emakume siriar homosexual bat izan ordez, ikasle estatubatuar bat zela jakin dugu. Dena sinestu al daiteke? Nola erabaki dezakegu zer den sinesgarria?Sen onarekin, jasotzen dugun informazioa baieztatuta. Kazetaria bazara, gainera, are gehiago. Eduki horiek hedatzen ari den pertsona nor den jakiteko ikerketa lana egin behar duzu. Aipatu duzun kasuan, inork ez zuen aurrez aurre ikusi eta susmatzen hasi ginen.

CNN kateak ere elkarrizketa egin zion...Bai, benetakoa zirudien pertsonaia sortu zuen; izan ere, kontatzen zuenak benetakoa ematen zuen. Horrelako kasu gehiago izango dira eta, batez ere, interes asko dauden herrialdeetan. Saihestezina izango da. Blogariak pertsonaia horrekin oso haserre daude.

Hala ere, Internet hedabide berria da, onerako zein txarrerako. Oraindik asko dugu ikasteko, ezta?Beno, egia esan Internet ez da hedabide bat, milaka hedabide dauden espazio mugagabe bat baizik. Pribatutasunari buruz asko ikasi behar dugu, hezkuntza kontua da.