Jexux Mari Barrutia, Bizkaiko Pensiodunen Mugimenduko kidea: "Protestan jarraitu beste aukerarik ez dugu"

Lau urte igaro dira Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduaren protestan hasi zenetik. Astero irten izan dira kalera euren aldarrikapeekin baina aurrerantzean ere hala jarraitzekotan dira. Gaur Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan manifestazioak egingo dituzte.

Marcelino Bilbao: Mauthausendik bizirik irten zen euskal herritarra

1920ko urtarrilaren 16an jaio zen Alonsotegin Marcelino Bilbao Bilbao. CNTko afiliatua, Francoren altxamenduaren osteko gerra zibila, erbestea eta ondoren nazien kontzentrazio esparruak ere ezagutu zituen. Etxahun Galparsoro, Bilbaoren iloba eta historialariarekin ondu dugu efemeridea.

Anaiz Funosas: "Hitza eman arren, eraiki diren adostasunen araberako pausurik ez du eman frantses Gobernuak"

Arratsaldeko hiruretan hasiko da Baionan Bake Bideak eta Bakegileek deitutako manifestazio zaratatsua. Frantzian presidentetzarako hauteskunde urte honetan mobilizazio fase bati ekingo diote: "Oso barneratuak ditugu bake prozesu batean eraiki beharreko baldintzak, gure geroa horri oso lotua da."

Eduardo Txillida: Artea inguruarekin bat eginik

Bihar beteko dira 98 urte Eduardo Txillida jaio zela. Euskal Herriak eman duen eskultore handienetako bat izan zen, zalantzarik gabe. Bere bizitza eta obra errepasatu dugu Mikel bilobaren laguntzarekin.

Julian Gaiarre: Erronkariko xori erresinula

Urtarrilaren 2 batez, duela 112 urte hil zen Erronkari bailararen izena munduan zehar zabaldu zuen tenorra, Julian Gaiarre. Koldo Viñuales historialariarekin aztertu dugu Gaiarreren bizitza eta ekarpena. Laborari xume jaio eta Europa osoa liluratu zuen ahotsaren historia.

Xabier Lertxundi, Hernaniko alkatea: "Kalteak handiak dira, egiturak eutsiko ote dion begiratu behar dugu"

Florida kaleko 108. atarian piztu zen sua Gabon gauean.

Migrazio politiketan, Ermuko Udala eredu

“Aurreiritziei aurre egiteko harremanetarako politikak landu behar dira, informazioa eta emozioak uztartuz”, azaldu du Ane Enzunza, Ermuko Udaleko Migrazio teknikariak, gaineratuz, “ezberdinen arteko bizikidetza sustatzea funtsezkoa dela”.

Amurizak bigarren txapela eta Egañak lehena jantzi zuen eguna

39 urte dira gaur Xabier Amurizak bigarrengoz Euskal Herriko bertsolari txapelketa irabazi zuela. Eta abenduaren 19 batez, 11 urte geroago jantzi zuen Andoni Egañak bere lehen txapela. Biak izan ditugu gogoan efemeridean.

Kepa Enbeita, Urretxindorra: Bertsolari eta mitinlari abertzalea

1942ko abenduaren 12an hil zen Kepa Enbeita, Urretxindorra. Bertsolari eta bertso paperen egile ezagun izatetik, gerra aurreko urteetan mitinlari jeltzale ezagun izatera igaro zen. Jon Enbeita bilobarekin hitz egin dugu efemeridea osatzeko.

Zubia: "Nahiago nuke hanka sartzea, baina laster eskola eta kirofanoak itxita eta kalean festa ikusiko dugu"

Lehen arretan ezin dela lanik egin salatu du Donostia Ospitaleko ZIU arduradunak eta deia egin die bai administrazioei bai herritarrei neurriak har ditzaten. "Osasun langileoi eskatzen zaigun ardura maila eskatzen diet guztiei".

Miren Gurrutxaga: "Beti dago laguntza behar duen baten bat"

Miren Gurrutxaga Gizalde, Gipuzkoako Boluntariotza Agentziaren arduradunarekin, boluntarioekin eta elkarteetako kideekin boluntariotzaren argazkia osatu dugu.

Nerea Mujika: "Neurriak betez, azoka barruan zein kanpoan, goza dezagun aurten ere kulturaz"

Aste gogorrak bizi izan dituztela adierazi du Nerea Mujika Gerediaga Elkarteko lehendakariak. Durangoko Azoka pandemiaren neurrira moldatzea ardura handia izan dela aitortu du Euskadi Irratiko "Goiz Kronika"n, egokitzen eta moldatzen jakin behar izan dutelako azken unera arte.

Juan Mari Lekuona: Euskal sustraitik loratu zen poeta eta herri literaturan maisua

2005eko abenduaren 5ean hil zen Juan Mari Lekuona, duela 16 urte. Oiartzunen familia euskaldun eta euskaltzalean jaio zen, Manuel Lekuona esaterako osaba zuen. Ekarpen handia utzi zuen poesiaren eta oro har herri literaturaren arloan. Pello Otxoteko idazlearekin aztertu dugu.

Maitane Nerekan: "Hezkuntza ez da bideratu behar mundua egitera, baizik eta munduan egotera"

Filosofiaren mundu eguna pasa berritan, Agora filosofia elkarteko lehendakaria, Maitane Nerekan, izan da "Goiz Kronika"n. Salatu duenez, "LOMLOEk LOMCEk baino murrizketa handiagoak ekarri dizkie hausnarketa kritikoa bultzatzen duten diziplenei".

Klementzia Richard: Bonaparteren euskalkien lehen maparako ezinbesteko bidelaguna

Marie Clémence Richard, Klementzia Richard, azaroaren 28 batez jaio zen Zuberoako Larrainen, 1830ean. Luis Luziano Bonaparte euskalkien lehen mapa kaleratzeagatik ezagun den ikerlariaren bidelagun ezezaguna da Richard. Joseba Aurkerena idazleak eman dizkigu azalpenak.

Jon Aranguren: "Muga gero eta zorrotzago dago; mugan ditugun kontrolak arrazistak dira, besterik ez"

Irunen, Bidasoa ibaian beste migratzaile bat hil eta biharamunean, Irungo Harrera Sareak "eskuzabalagoak" izateko eskatu die erakundeei, "inor kalean ez gelditzeko".

"Musikarik gabeko bizitza imajinatzea ezinezkoa da"

Enola Arruebarrena eta Berta Arrillaga umetan hasi ziren abesbatzetan parte hartzen, orain haurrei eskolak ematen dizkiete.

Xebax Christy: "Fiskalitatea aldatu behar da jendea bultzatzeko etxebizitza bat urte osoan alokatzera"

Baionan, etxebizitza eskubidearen aldeko manifestazioa egingo dute arratsaldean, 30 eragilek baino gehiagok babestuta. Erakunde publikoei neurriak hartzeko eskatuko diete, bigarren etxebizitzak eta etxebizitza turistikoak muga ditzaten.

Andoni Urrestarazu "Umandi", euskara sustatzea ardatz izan zuen idazlea

28 urte dira gaur Andoni Karmelo Urrestarazu, "Umandi" idazle eta euskaltzain urgazlea hil zela. 1993ko azaroaren 21ean zendu zen gerra eta erbestea ezagutu zituen euskaltzale sutsu eta idazlea. Manu Ruiz Urrestarazu ohorezko euskaltzainarekin gogoratu dugu "Umandi".

Lorea Flores: "Erabakigarria zen goi bilera, baina bete beharrekoak ez dira bete"

Greenpeacen Euskal Herriko koordinatzailearen hitzetan, akordio sendoagoa espero zuten. Aurrerapauso txikiak bai, baina oro har, "ausardia falta" ikusi du.

Arnas Dezagun elkartea: "Etxetik euskara dakarten haurrak ez sakabanatzeko eskatzen dugu"

Eremu erdaldunetan diharduen guraso taldea da "Arnas dezagun" eta salatu dutenez "gune horietako D ereduko itunpeko ikastetxeetan zein publikoetan ohiko politika da euskara etxetik dakarten haurrak sakabanatzea". Kolektibo honen arabera, "erabaki horrek ez du nahi den ondorioa bideratzen".

Pedro Arrupe: Fedea eta justizia lotu nahi izan zituen jesuiten burua

1907ko azaroaren 14an jaio zen Bibon Pedro Arrupe, 18 urtez Jesusen Lagundiko buru izan zen gizona. Pello Azpitarte Deustuko unibertsitateko kapilauak azaldu digu digu nor izan zen Arrupe.

Erremundeguy: "Ingurumen sarraskia eta presio inmobiliarioa ekarriko lituzke AHTak Ipar Euskal Herrira"

Ipar Euskal Herrian ere, Abiadura Handiko Trenaren inguruko eztabaida berpiztu da. Gaur bilera garrantzitsua dute Baionan. Joseba Erremundeguy Euskal Elkargoko mugaz-gaindiko harremanetarako kontseilaria eta Baionako hautetsia Euskadi Irratian izan da, bileraren nondik norakoak azaltzeko.

Fernando Aire "Xalbador": Euskal sustraien mintzoa

45 urte dira gaur Euskal Herriak eman duen sortzaile handi bat hil zela, Fernando Aire, "Xalbador" bertsolaria. Euskara, herria, fedea eta familia bertso hunkigarrietara ekartzeko abilezia berezia izan zuen gizona, bere omenaldi egunean hil zen Urepelen 1976ko azaroaren 7an.

Ignacio Zuloaga: euskal margolari figuratibo handiena

1945eko urriaren 31an hil zen Madrilen Ignacio Zuloaga, pintura figuratiboaren erreferente handia. Maria Amezaga Bilboko Arte Ederren museoko komunikazio arduradunak eman dizkigu xehetasunak.

Nagore Iturriotz, Steilas: "Titulartasuna aldatu ezean, marko desberdinekin, arazoa ez da konponduko"

Hezkuntza Sailak hartutako azken neurriak hizpide izateaz gain, azken asteotan ezagutu dugun EH Bilduren Hezkuntza legerako proposamenaren inguruan Steilas sindikatuak duen iritzia ezagutu dugu Euskadi Irratiko Goiz Kronikan.

Txinako portuetan sortutako inbutuari aurre egiteko, salgaiak errepidez ekartzen hasi dira logistika enpresak

Saltoki handietan hasi dira jada jostailuak eta gailu elektronikoak eskuratzkeo zailtasunak nabaritzen.

Agosti Xaho: Lehen euskal erromantikoa

1811ko urriaren 10ean jaio zen Agosti Xaho Atharratzen. 47 urterekin hil zen arte, ekarpen handia utzi zuen kazetari, idazle, eta biltzaile gisa. Eta, oro har, euskal pentsamenduan eragin zuen. Patri Urkizu idazleak sakon ikertu du Xahoren lana eta berak eman dizkigu xehetasunak.

Ander Añibarro, Laudioko alkatea: "Berebiziko kezka eragiten digu langileen arteko talkak izateak"

Tubacexen lan gatazkak gaur 234. greba eguna izango du. Sindikatuek Jaurlaritzarekin adostutako aurre-akordioa bozkatu behar zuten afiliatuek, atzo: ELA eta CCOO alde agertu dira 7 ordezkarirekin, STAT, LAB eta ATAl, ordea, aurka 6rekin. CCOO sindikatuak langile guztiek bozkatzea proposatuko du.

Goenkale: Euskal fikzioan mugarri bat

1994ko urriaren 3an hasi zen Goenkale. Arralde herriko Lasatarren abenturek mugarri bat jarri zuten ordura arteko euskarazko fikzioan. Proiektua Pausoka ekoiztetxeak eraman zuen aurrera, orduko zuzendari Iñaki Eizmendirekin hitz egin dugu, 27 urte geroago.

Joxe Ramon Bengoetxea: "Hiru hautagai nagusien artean Europako gaien inguruan antzeko ikuspegia dago"

Alemanian bihar hautatuko dute herritarrek Angela Merkelen ondorengo aro berrirako oinordekoa. Hauteskundeen bezpera honetan hautagaien jarrerak eta aukerak aztertu nahi izan ditugu Goiz Kronikan, Joxe Ramon Bengoetxearekin, EHUko zuzenbide irakasle eta Europar gaietako adituarekin.

Jesus Guridi: Euskal kantu tradizionalei erreparatu zien konpositore polifazetikoa

Atzo bete ziren 135 urte Jesus Guridi musikari handia Gasteizen jaio zenetik. Munduan barrena ikasi eta irakasten ibilia, konpositore bikain eta polifazetikoa, euskal abesti zaharrak bildu eta zabaltzen ere aritu zen. Sabin Salaberri irakasleak eman dizkigu xehetasunak.

Pello Otxandiano: "Helburua hezkuntza hitzarmena ondo egitea da, ez azkar egitea"

EH Bilduko programa zuzendaria izan da Euskadi Irratiko Goiz Kronikan koalizioak hezkuntzarako egin duen proposamen berritzailearen inguruan hizketan. Oinarrian "indarrak batzea" dutela dio, "urte gehiegi daramatzagulako helburu eta desira antzekoak ditugunen arteko gatazkak eragiten".

Garamendi: "Urrian jasoko dugun eskumen proposamena onartuko dugu, sasi-transferentzia ez bada"

Eusko Jaurlaritzako Autogobernu eta Gobernantza Publikoko sailburua izan da Euskadi Irratiko Goiz Kronikan. Bizitzeko gutxieneko errentaren eta trenbideen eskumenak hilabete barru Jaurlaritzaren esku izan daitezkeela baieztatu du.

Joseba Elosegi, Francoren aurrean bere buruari su eman zion gizona baino askoz gehiago

51 urte bete dira Joseba Elosegik bere buruari su eman zionetik Donostian Francisco Franco diktadorearen aurrean, "Gora Euskadi Askatuta" ohikatuz. Efemeride hori baliatu du Joxe Juan Ugalde lankideak Elosegiren bizitzan sakontzeko Iñaki Goiogana historialariaren laguntzaz.

Ander Errasti: "Independentismoa ukituta dago, epe motzean ez baitago jomuga argirik"

Humanitateak, etika eta filosofia gaietan doktorea eta Institut d'Estudis de l'Autogoverneko ikerlaria da Ander Errasti. Pandemiak baldintzatutako Diada egunean mobilizazioak nolakoak aurreikusten ote dituen galdetu diogu Euskadi Irratiko Goiz Kronikan.

Tomas Garbizu: Organoak liluratu zuen konpositore bikaina

120 urte bete dira gaur Tomas Garbizu jaio zela Lezo herrian, 1901eko irailaren 12an. Organojole eta musika konpositorea, organorako soilik ez, abesbatza edota orkestrarako konposizioak ere idatzi zituen.

Zubia: "Txertaketa hain aurreratuta izanik, neurriak arintzeko bizpahiru hilabete beharko dira"

Ikasturte hasieran ikastetxeetan kontuan izan beharrekoa zer den galdetu diogu Felix Zubiari, eta txertaketa horren aurreratua izanik, udazkenera begira zer aurreikusten duen ere galdetu diogu.

Felix Zubia: "Gure zilborrari begira gaude eta mundu mailako txertaketa bat lortu arte ez da desagertuko"

Hirugarren dosiaz mintzatu da Donostia Ospitaleko zainketa berezietako burua, eta azaldu du pandemiari aurre egiteko beharrezkoa dela mundu mailako txertaketa zabala lehenestea, hirugarren dosia banatzen hasi aurretik. Plangintza horren falta sumatzen du medikuak

Oñati, argindarra sortu eta ekoizten den herria

Hiru zentral hidroelektriko dituzte herrian eta bost turbinaz ekoizten dute argindarra. Xabier Igartua Oñatiko alkateordeak eman ditu xehetasunak.

Felix Zubia: "Ospitaleetako hobekuntza datorren astetik aurrera espero beharko genuke"

Donostia Ospitaleko zainketa berezietako zerbitzuburuak dio ZIUetan txertatutako pazienteak dauden arren, txertoaren eragina nabarmena dela, eta garrantzitsuena kaleko intzidentzia murriztea dela. Jende pilaketak ikusita, "tristura" eragiten dio "kontzientzia kolektiboaren faltak".

"Aurki eraikinei egin beharreko egokitzapena izango da, hobe dute bizilagunek lehenbailehen adosten hastea"

Mikel Pedrosa Iberdrolako gerentea da, eta auto elektrikoentzat karga puntuen instalazioak egiten ditu. Azkenaldian nabarmen egin du gora auto elektrikoen salmentak, eta asko dira horiek kargatzeko instalazio puntua etxean izan nahi duten herritarrak. Prezioaz eta prozesuaz aritu da Goiz Kronikan.

Jairik ezean, uda honetan ere erromeria soinu gutxi Euskal Herriko plazetan

Musikarien hitzetan, gogorra da eszenatokitik plazara begira jarri eta herritarrak aulkietan eserita geldirik ikustea. Laiotz taldeko Xabi Barrenetxea eta Trikidantz taldeko Arkaitz Mindegiak datorren urtean jarria dute esperantza.

Felix Zubia: "Israelek garatutako botikak itxaropena pizten du, baina zientifikoki frogatu behar da"

Donostia Ospitaleko ZIUetako egoerak arintze txikia izan badu ere, Felix Zubia zainketa berezietako buruak azaldu du oraindik ospitaleratze asko daudela. EXO-CD 24 botikak esperantzarako bide ematen duela esan du, baina oraindik eraginkortasuna zientifikoki baieztatu behar dela.

Eugenio Elduaien: "Kuota betetzea positiboa da, esan nahi du badagoela nahikoa arrain Kantauri itsasoan"

Hegaluzearen kostera amaitu berritan, balorazio positiboa egin du Gipuzkoako Arrantzaleen Kofradietako presidenteak Euskadi Irratian.

Zubia: "Etikaren ikuspuntutik osasun langileok txertatu egin beharko genuke, batez ere, ahulenak babesteko"

Koronabirusaren aurkako txertoa hartzearen derrigortasunak eskubideen talka dakarrela azaldu du Felix Zubia medikuak. Hala eta guztiz ere, etikaren ikuspegitik osasun langileek txertoa jarri beharko luketela uste du.

Gero eta herrialde gehiago ari dira intsektuak elikaduran txertatzen

Uda honetan Portugalgo janari dendetan egongo dira salgai lehen aldiz intsektuak. Ekainean onartu zuen jaki horien merkaturatzea Elikagaien eta Albaitaritzaren Zuzendaritza Nagusiak, eta, dagoeneko, eskuragai daude supermerkatuetako apaletan.

Felix Zubia: "Neurriak hartzeko beti itxaroten da ZIUak bete arte eta horrek ez du zentzurik"

Donostia Ospitalean betetze maila gainditzetik urrun badaude ere, Felix Zubia zainketa berezietako buruak azaldu du neurriak hartzeko ez dela itxaron behar ZIUak gainezka egon arte.

Felix Zubia: "Hamarretik bederatzi behar dira txertatuta koronabirusaren kasuan talde immunitatea lortzeko"

Donostia ospitalean bigarren unitate bat ireki behar izan dutea koronabirusa dutenentzako azaldu du Euskadi Irratian Felix Zubiak. Kutsatzeak gora egin ahala ospitaleko presioa ere igo dela azaldu du Donostia Ospitaleko ZIUetako buruak, nahiz eta aurreko olatuen zenbaki berak ez diren.

Gazteak jomugan daudenean, konfinatutako gazteei ahotsa eman diegu

Positibo eman berri duten lau gazteren testigantzak bildu ditu Euskadi Irratiak, "olatu gaztea" deritzotenari buruzko iritzia jasotzeko. Batzuen jokabideengatik gazte guztiak zaku berean sartzea injustua dela diote, orokorkerietan erortzea akatsa dela.

“Europar Batasuneko politikak aldatu behar dira, ez soilik migraziokoak. Denak dira etorkinen kalterako"

Arantza Gutierrez Bizkaiko Ongi Etorri errefuxiatuak taldeko kidea da, eta aurtengo Mugak Zabalduz karabanaren helburuen berri eman du Euskadi Irratiko Goiz Kronikan.

Sorotan Beleren doinuak gogora bandara egokituta, gaur Hondarribian

Hondarribian izango dira gaur musika taldeko kideak “Sorotan Bele Gogoan” proiektuak antolatutako kontzertuan. 25 urte atzera eginda gogoratu dituzte garaiko kontuak gaur iluntzean. Hondarribian izan da Euskadi Irratia.

Julen Kaltzada: Frankismo ilunari aurre egin zion apaiz ekintzaile eta euskaltzalea

1935eko uztailaren 18an, duela 86 urte, Busturian jaio zen apaiz ekintzaile eta euskaltzalea ekarri digu gaur Joxe Juan Ugaldek efemeridearen tarte honetara. Josu Naberan ibilbide luzean kide izan zuen lagunarekin gogoratu dugu Julen Kaltzada.

Felix Zubia: "Ospitalean lasai jarraitzen dugu, baina egia da kasu bakanak iristen hasi direla"

Donostia Ospitaleko ZIUko zerbitzuburuak txertaketak duen babesaren inguruko xehetasunak eman ditu Euskadi Irratian. Ospitaleak "lehertuko ez badira ere, igoera" izango dutela aurreikusten du.