Historia

1901ean Orioko azken balea harrapatu zuten bost patroietako bat izan zen Inaxio Manterola. Inaxi eta Bitoria haren bilobak aitonaz eta balea harrapatzeak herriari eman dionaz aritu dira.

Orioko balea arrantzatu zuteneko 120. urtemuga dela eta, orduan gertatutakoa ekarri du gogora Xabier Alberdi historialari, ikertzaile eta Euskal Itsas Museoko zuzendariak. Garai hartako bizimoduaz eta arpoilarien lanaz aritu da, besteak beste.

Gaur 76 urte bukatu zen Bigarren Mundu Gerra. Naziek Ipar Euskal Herria okupatu zuten 4 urtez eta ehunka bunker eraiki zituzten Lapurdiko kostaldean. Historialariek horiek zaintzeko eskatu dute.

'Martxantera'k omendu dituzte gaur Durangon. Andra Mari elizpean gozokiak eta jostailuak saltzen zituzten emakume ziren “martxantera”k.

Euskal Telebistaren lehen emisioa M. Jose Insausti eta Elene Lizarralderen eskutik izan zen, 1982ko urte zahar gauean Garaikoetxea lehendakariaren mezua emateko, hain zuzen ere.

'Atonen Igoera', 'Urrezko Hiri Galdua' deitua, Amenofis III.aren erregealdian datatua dago, eta Tutankamon eta Ay faraoiek ere erabiltzen jarraitu zuten.

'Atonen Igoera', 'Urrezko Hiri Galdua' deitua, Amenofis III.aren erregealdian datatua dago, eta Tutankamon eta Ay faraoiek ere erabiltzen jarraitu zuten.

Errege eta erreginen 22 momia museotik atera dituzte, eta ibilgailu blindatuetan ibilbidea egin dute Kairon.

Txertoen historia ezagutu dugu. Baztangak, polioak, kukurruku-eztulak... aspaldiko kontuak dirudite, txertoei eta txertaketa-kanpainei esker.

Hedoi Etxarte Parisko Komunari buruz aritu da “Ahoz Aho”n. Aurten 150 urte bete dira Frantziako hiriburuan gobernu iraultzailea ezarri zutenetik.

Duela 800.000 urte Atapuercako Dolina Handian bizi izan zen neskatoaz aritu da Ana Galarraga. 90eko hamarkadara arte mutil baten fosila zela uste zuten eta emakumea zela jakin denean hura irudikatzeko modua zeharo aldatu da.

Martxoa hitzaren etimologiaz eta udaberriko jai paganoez aritu da Juan Manuel Etxeberria etno-linguista. Oilarraren eta martxoaren inguruan dauden kondaira eta mitoez ere aritu da.

Libe Goñi Garate Seaskako lehenengo irakaslea izan zen. Euskararen alde egindako lanaz eta errepresioaz aritu da “Eztabaidan”en. Gainera, Amaia Hennebutte ikasle ohia zuzenean sartu da eskerrak emateko.

Asiel Hilariok, Euskal Kostaldeko Geoparkearen koordinatzaileak, “Geodibertsitatea: gure lurraren memoria ezkutua” liburua publikatu du. Bertan, Euskal Herriko paisaien atzean dagoen ondare geologikoaz goza daiteke, modu errazean azalduta.

'Sasiola. Diru faltsua XVII. mendeko Durangaldean: iruzurra ala koroaren aurkako matxinada?' izeneko eleberri historikoa argitaratu zuen iaz Mila Salterain idazle durangarrak. Gurekin izan da asteon.

Donostiako erresidentziako lehen belaunaldiko kide izan zen Libe Goñi eta urte batzuetara Seaskaren sorburua izango zen ikastola jarri zuen martxan.

Arantza Garaialde Elbira Zipitriaren etxean hezi zen. Elbira irakasle zorrotza zen, baina bere irakasteko motodoak apartekoak ziren. Aldea oso nabarmena zen gainontzeko eskolekin.

Kontxita Beitiak 19 urterekin ezagutu zuen Elbira. Honek formatu egin zuen, gero ikastola bat jartzeko. Hasieran, klandestinitatean ibili zen Kontxita eta ondoren, Zurriola ikastola sortu zuen.

Natxo Ibarguen balmasedarra 1932ko ‘Lunch atop a skyscraper’ argazkan agertzen da. Rockefeller Centerreko langileetako bat izan zen. Bego Eguskitza senidearekin hitz egin dute “Eztabaidan”.

Lore Oñederrak Elbira Zipitriarengana eraman zituen seme-alabak. Giro euskaldunean ibiltzen zen beti, abertzale jendearekin. Euskara debekatuta zegoela zekien, baina ausardia izan zuen.

20 urte zituelarik, Muñoaren ikastolan irakasten hasi zen. Eusko Ikaskuntzako kide eta EAJko Emakume Abertzale Batzako idazkari izan zen. Gerra Zibilaren ostean, lehenengo ikastola abiatu zuen.

Arantxa Urretabizkaia idazlea “Biba Zuek!”en izan da. Feminismoaz, idazle erreferenteez, hezkuntzaz, alardeari buruzko “Bidean ikasia” liburuaz eta egungo emakumeen erronkez aritu da.

Feminismoaren historiaz eta emakumeen borrokez aritu dira Iraitz Agirre eta Jule Goikoetxea ikerlariak “Ahoz Aho”n. Petrogradoko ehungintzako langileen aldarrikapenetatik hasi eta egungo protestetarainoko bidea egin dute.

Ondare arkeologikoa legeak babesten du, eta espreski debekatuta dago aztarnategietan topatutako ezer etxera eramatea. Txanpon soil edo harri koskor bat hartzeak 100.000 euroko isuna dakar.

Xanti Elizagoien kontrabandista ohiarekin izan dira Gaizka Aranguren eta Joseba Beloki. Lehen aldiaz hitz egin dute harekin, kontrabandoan zeramatzaten produktuez, bideez, irabazten zutenaz...

Rosa Arburua etxalartarra da, historialaria eta familia kontrabandista bateko alaba. Mendeetan zehar kontrabandisten jarduna aztertu du Rosa Arburuak eta kontrabando mota ezberdinez aritu da.

Emakume argazkilari historikoez aritu da Maddi Castro “Ahoz Aho”n. Margaret Watkins kanadarra eta Eulalia Abaitua bilbotarra aipatu du. Bilboko Euskal Museoan dago ikusgai Abaituaren obrari buruzko erakusketa.