Almudena Villegas historialariaren ustez, duela 2.500 urte hanburgesak baziren salgai Hispanian. Dena dela, gaur ezagutzen dugun hanburgesaren ideia, berez, AEBetatik iritsi zitzaigun 1950ko hamarkadan.
Arkeologo talde batek duela 1.000 urte baino gehiagoko Chancay kulturako lider bat aurkitu du Lima iparraldean. Hobiak sei metroko sakonera eta zazpi metroko luzera eta zabalera ditu. Beste sei pertsonen gorpuzkiak eta garaiko ontziak ere aurkitu dituzte bertan.
'Science' aldizkariak argitaratutako artikulu zientifiko batek praktika horren ebidentzia orain arte uste zena baino 1.000 urte lehenago kokatu du, baina azpimarratu du seguruenik musuaren tradizioa zaharragoa dela. Halaber, nabarmendu du gaixotasunen transmisioan nahi gabeko eragina izan duela.
Antxon Jauregi izango da protagonista aurten Irungo alardean. Emakumez jantzita aterako den aurrena izango da, eta, dudarik gabe, historia egingo du herrian. Berarekin hitz egin dugu, eta erabat pozik dagoela dio.
Lucio Vergara 1892an sortu zen Arantzan. Ebanista lanbidez, argazkilaria zen afizioz eta bere mila argazki topatu dituzte bizi izan zen etxeetako ganbaretan. Haren bilobetako batekin izan gara, Juanber Alustizarekin.
16. mendean pilota jokoak hasi eta lehen 'frontoiak' atontzen hasi zirenetik hona, pilotan aritzeko espazioen bilakaera bildu dute "Pilotalekuak. Hutsunea eraikiz" erakusketan.
Bigarren Errepublikaren aldarrikapenaren urteurrena dela eta, hainbat lagun bildu dira Nafarroako hiriburuan egindako omenaldian, eta lore eskaintza egin dute, besteak beste.
Joxepa Antoni Aranberri izan da Andoni Egañaren 'Bertsografiak' ataleko protagonista. Garaiak kontuan izanda, ez dago bere bat-bateko bertsorik, baina bertso sorta dezente bai.
Lurraldea blokeo politikoko une batean dago, hauteskundeen eta brexitaren ondoren unionisten eta errepublikanoen artean sortutako tentsioak tarteko. Hori guztia, gainera, IRA Berriko disidenteen mehatxupean. Akordioak badira, baina, gatazkak aurrera jarraitzen du.
Antzinako hilarrietan dauka jatorria euskal tipografiak, eta XX. mendeko bigarren aldian zabaldu zen, batik bat. Gaur egun ere, ondo begiratuz gero, edonon topa dezakegu. Gaiak badu mamia, eta doktoretza tesi baterako ere eman du.
Intxorta 1937 taldearen eskutik, omenaldia egin diete 1936an errefuxiatu alde egin behar izan zuten gipuzkoarrei. Ume zirela joan ziren, baina gogoan dute bizi izandakoa. Horietako bat da Mari Carmen Eraña eskoriatzarra. Amarekin, Gironako familia batean etxean egon zen.
'Bertsografiak' atala egiten aritu da oraingoan ere Andoni Egaña. Jatun oso ona eta Bizkaiko txapeldun izan zen Jon Azpillaga protagonista moduan hartuta.
Euskal Herrian jaiotakoak biak, Estatu espainiarren Arkitekturan lizentziatu ziren lehendabiziko emakumeetakoak izan ziren Margarita Mendizabal eta Elena Arregui. Haien ibilbidea ikertu du Olatz Ocerin EHUko Arkitektura Goi Eskola Teknikoan irakasleak eta ikertzaileak, genero ikuspegitik.
Abizenek informazio ugari ematen digute gure jatorriaz eta arbasoez, baina ez da beti erraza izaten gure deiturak nondik datozen edo zer esan nahi duten jakitea. Eneko Bernaldo de Quiros abizenen arakatzailea da eta, jendearen eskariei erantzunez, 200 deitura baino gehiagoren historia ikertu du.
Arrasaten kokatutako kobazulo horren barruan aurkitu zituzten euskal erregistro paleoantropologikoaren giza arrastorik zaharren (Homo Heidelbergensiseko emakume baten humeroa) eta neandertal jatorriko haginetako bi.
Andoni Egaña etorri da 'Bertsografiak' atala egitera. Ahots eskasa zuela izan zen azken pista eta hortik tiraka, Pello Mari Otaño izan da gaurko protagonista.
Norberaren abizenak zeintzuk diren jakiteak pisu handia izan du gurean. Asko dira gure abizenen atzean nor dagoen eta gure arbasoek nolako bizimodua zuten jakin nahi dutenak. Digitalizazio lanari esker, badira horretan lagungarri diren webguneak, artxibo historikoetan informazioa topatzeko.
Jaiotza tasa baxuaren eta beste arrazoi batzuen ondorioz, Gasteizko Haurrak haurtzaindegiak ateak itxi behar izan ditu eta, eraikina salgai dago. 1930ean eraikia, historia luzea eta interesgarria du atzean. Olabide ikastola klandestinoa hartu zuen hasieran eta gero haurtzaindegia izan zen.
Manuel Olaizola, Uztapide, izan da gaurko 'Bertsografiak' ataleko protagonista. Zestoan jaio zen 1909an, Arroan batailatu zuen, Zurbaon eta Donostian aritu zen lanean eta Oiartzunen pasa zituen gainontzeko urteak.
Armintzan izan da Izaskun Moyano itsas emakumeen testigantzak lortzeko helburuarekin. Akaitze Kamiruaga Labayru Fundazioaren zuzendariordearekin bildu da bertan "Geu be Bagara Itsasoa" liburuari buruz hitz egiteko.
Leyre Arrieta historialaria 1947 eta 1956 artean BBC irratian euskaraz egin ziren kronikak ikertzen ari da. Kulturari buruzko tartea izaten zen euskarazkoa eta galegoz zein katalanez egiten ziren saioekin txandakatzen zuten.
Bilboko Arkeologia Museoak hainbat euskaldunek Egiptora egin zituzten bidaietatik ateratako materiala jarri du erakusketa batean. Tutankamonen hilobiaren indusketa garaian egindako bidaiak izan ziren.
Horrela, Foru Exekutiboak saihestu egin nahi du enpresek eta partikularrek ordezkaritza edo izendapena esklusiboki erabiltzeko eskubidea izatea. Aurkikuntza arkeologikoaren berri eman zenetik, 13 eskaera aurkeztu dira marka erregistratzeko.
Frantziako eta Ingalaterrako banderaren pistari jarraiki, Pernando Amezketarra izan da gaurko 'Bertsografiak' ataleko protagonista. Berari buruz gehiago jakite aldera, Andoni Egaña izan dugu gurekin.
Mikel Sanchez medikua, Irakli Kokakhidze Georgiako Ametsa alderdiko burua, Aspace Gipuzkoa, Bilboko Orkestra Sinfonikoa eta Ukrainarekiko elkartasun ekintzak egindako elkarteak ere saritu dituzte.
Eguerdian jotzen du erlojuko karilloiak Azkoitiko San Martingo erlojuari eskainitako abestia. Maria Jesus Alberdi eta Kruz Mari Alberdik kontatu digute abestiaren istorioa, eta Juan Bautista Mendizabalek, ondare historiko eta turismo zinegotziak erlojuaren historia kontatu.
'Beti mugan' Comète sarea hizpide duen eleberri historikoa aurkeztu du Ruben Ruiz Perezek "Hitzokei"n. Mattin da protagonista, Baztanen kontrabandoaren munduan sartzen den mutiko bat. Beste pertsonaia bat Braulio da, herriko gizonik zaharrena, detaile guztiei erreparatzen diena.
Euskal Herri osoko 200 kantari eta musikari elkartuko dira Euskal Herriko historia azaltzeko helburua duen proiektu honetan. René Zugarramurdirena da obra eta gaurkoaz gain Hondarribian eta Baionan ere eskainiko dute.
Gero eta gehiago dira burdin hesien atzean gertatu zena ezagutzeko jakin-mina duten bisitariak. Mundu zabaleko fenomenoa da. Estatu Batuetan San Frantziskoko Alcatraz espetxean esaterako. Estatuan, Bartzelonako Modelok 158.000 bisita jaso ditu azken urteetan.
45 urte egin ditu Mari Karmen Mitxelenak irakaskuntzan. Hasieran klandestinitatean, Ikastolaren sortzaileetakoa da eta andereño praktikak Elbira Zipitriarekin egin zituen. Gaur gurean izan da Elbira omentzeko asmoz.
Hiru koplaz osatuta daude "Kebonikoak" eta azkena da gaurkoan Ibarrangelun eskuartean daukatena. Herritarrek abesti hau berreskuratu eta gabon giro paregabean eskaini digute bertsio tradizionala.
Domingo Zuluaga Ibarrangeluko herritar askoren irakasle izan zen, baita herriko abadea ere. Jesús Mari Ziluaga, herriko alkatea, Domingoren ikasle izan zen eta honi buruzko informazio gehioago eman digu.
San Pedro Atxarre baselizan bildu gara Olatz Saitua sopranoarekin. Olatzek Kebonikoen bazeukan Kebonikoen eta honen atzean dagoen tradizioaren berri eta horren guztiaren berri eman digu.
Irulegiko Eskua 2022ko azaroaren 14an ezagutu genuen eta 'sorioneku' hitza betirako geratu zitzaigun gogoan iltzatua. Hilabete baten buruan, Aranzadi zientzia elkarteko Mattin Aiestaran eta Olaia Granizok aurkikuntza haren xehetasunak eman dituzte Amaraunan.