Gizartea -

Gure planeta

Lurrak eremu magnetiko primitibo bat zuela erakusten duten ebidentziak aurkitu dira

Rochester-eko Unibertsitateko (Ameriketako Estatu Batuak) ikertzaile talde batek egin du aurkikuntza: egungo eremu magnetikoa ez da Lurrak izan zuena.

Lurra planeta espaziotik. Argazkia: NASA.
Lurra planeta espaziotik.
Lurra planeta espaziotik. Argazkia: NASA.

AGENTZIAK | ERREDAKZIOA

Whatsapp Facebook Twitter Telegram Email

Burdin likidozko zurrunbiloak sortzen du gure planeta babesten duen eremu magnetikoa Lurraren sakonenean. Eremu magnetiko hori ikusezina den arren, behar-beharrezkoa da Lurraren azalean bizi garenontzat, izan ere, eguzki-haize kaltegarritik eta izpi kosmikoetatik babesten gaitu.

Eremu magnetikoaren garrantzia ikusirik, zientzialariek Lurraren historian zehar izan dituen aldaketak aztertzen dihardute aspaldi. Ezagutza horrek gure planetaren etorkizuneko bilakaerari buruzko argibideak emango dizkigulakoan daude, baita eguzki-sistemako beste planeta batzuen bilakaeraren inguruko informazioa ere.

Rochester-eko Unibertsitateko ikerketa batek argitu du hasieran Lurra inguratu zuen eremu magnetikoa zientzialariek uste zutena baino askoz indartsuagoa izan zela. Ikerketa NAS aldizkarian argitaratu dute eta Lurraren eremu magnetikoaren iraunkortasunaren inguruko ondorioak ateratzen eta eguzki-sistemako beste planetetan bizitza egoteko ezaugarriak betetzen diren jakiten laguntzea espero da.

"Ikerketa honek bizitzeko moduko planeta baten eraketaren inguruko informazioa ematen digu", adierazi du John Tardunok, Rochester-eko Lurraren Zientzia eta Ingurumeneko irakasle eta Arte, Zientzia eta Ingeniaritza Ikerketetako dekanoak. "Erantzun nahi dugun galderetako bat Lurraren bilakaera horrelakoa zergatik izan zen da, eta horrek planetaren babes magnetikoa oso goiztiarra izan zela erakusten digu".

LURRAREN EREMU MAGNETIKOA GAUR EGUN

Lurraren babes magnetikoa kanpoaldeko nukleoan eratzen da. Barne-nukleoaren berotasunak eta dentsitateak burdin likidozko kanpo-nukleoa astintzea eta mugitzea dakar, korronte elektrikoak sortuz eta geodinamo izenaz ezagutzen den fenomeno bat eraginez, Lurraren eremu magnetikoa indartuz.

Nukleoko materialen kokapena eta tenperatura altuak direla eta, zientzialariei ezinezkoa zaie eremu magnetikoa zuzenean neurtzea. Lurrazalera igotzen diren mineralek, ordea, hozten diren unetik, eremu magnetikoaren norabidea eta intentsitatea blokeatzen dituzten partikula magnetiko txikiak izaten dituzte.

Datu paleomagnetiko berriak, mikroskopio elektronikoak, geokimikoak eta paleointetsitatezkoak erabiliz, ikertzaileek Australian bildutako zirkoi kristalak (Lurreko material zaharrenetakoa) datatu eta aztertu zituzten.

Zirkoiek, milimetro baten bi hamarreneko tamainakoak gutxi gorabehera, oraindik txikiagoak diren partikula magnetikoak dituzte. Partikulek Lurraren magnetizazioa blokeatu zuten zirkoiak sortu zirenean.

LURRAREN EREMU MAGNETIKOA ORAIN DELA 4 MILIOI URTE

Tardunok aurretik egindako beste ikerketa batzuek argitu zuten Lurraren eremu magnetikoak gutxienez 4.200 milioi urte dituela eta planeta sortu zenetik dagoela. Baina, Lurraren barne-nukleoa gehikuntza nahiko berria da: orain dela 565 milioi urte eratu zen, Tardunok eta bere kideek urte hasieran argitaratutako ikerketa baten arabera.

Hasiera batean ikertzaileek Lurraren lehen eremu magnetikoa ahula zela uste bazuten ere, zirkoietatik lortutako datu berriek eremu magnetikoa indartsuagoa zela iradokitzen dute. Hala ere, barne-nukleoa artean sortu gabe zegoenez, orain dela 4.000 milioi urte sortu zen eremu indartsua beste mota bateko mekanismo batek bultzatu zuela uste dute.

"Mekanismo hori Lurraren barruan gertatu zen magnesio oxidoaren prezipitazio kimikoa izan zela uste dugu", esan du Tardunok.

Magnesio oxidoa, ziurrenik, Lurraren ilargia eratzeko talkak sortutako muturreko tenperatura beroengatik disolbatu zen. Lurraren barnealdeko tenperatura hozten zen bitartean, magnesio oxidoa prezipitatu zitekeen eta horrek bultzatu ahal izan zituen konbekzioa eta geodinamoa.

Magnesio oxidoaren iturria agortu arren, barne-nukleo berriaren eraketak gaur egun Lurrak dituen geodinamoa eta eremu magnetikoa elikatzeko iturri berria izatea ekarri zuen.

"Hasierako eremu magnetikoak sekulako garrantzia izan zuen, izan ere, atmosfera babesten zuen eta ura desagertzea ekiditen zuen eguzki-haizeak indartsuagoak zirenean. Ziurrenik, eremu magnetikoa eratzeko sistemak garrantzia handia izango du beste planetentzat eta exoplanetentzat", azaldu du Tardunok.

Teoria nagusi baten arabera, esaterako, Martek ere eremu magnetikoa izan zuen hasieran. Baina Marteko eremu magnetikoa kolapsatu egin zen, eta, Lurrekoak ez bezala, ezin izan zuen eremu magnetiko berri bat sortu. "Behin Martek bere eremu magnetikoa galduta, ura ere galdu zuen", gehitu du Tardunok.

Bukatzeko, Tardunok, ikerketak etorkizunera begira eskaintzen dien laguntza izan du mintzagai: "Baina oraindik ez dakigu zergatik kolapsatu zen eremu magnetikoa. Hasierako eremu magnetikoak berebiziko garrantzia du, baina eremu magnetikoen iraunkortasunarekin ere oso interesaturik gaude. Ikerketa honek Lurraren eremu magnetikoa mantentzen laguntzen duten mekanismoak aurkitzen laguntzeko informazioa eman digu".

Hau zure interesekoa bada, baliteke beste gai hauek ere izatea
Ameriketako Estatu Batuak argazkiak Gizartea Eguneko albisteak Albisteak Zientzia Zientziaren hedapena Lurra Unibertsoa Planetei buruzko albisteak gaur