Egun hau 2010etik ospatzen da Euskadin, ETAk inor hil ez zuen egutegiko egun bakarra baita. Ekitaldia, aurreko urteetan bezala, "Gauerdiko Iparrorratza" biktimen omenezko eskulturaren aurrean egin da, Legebiltzarraren sarreran.
Hauek izan dira: Lisardo Calo, 1979an Guardia Zibilaren tiro batek zauritu zuena; Luis Maria Ralla Arruti, 1972an atxilotu eta torturatu zutena 19 urte zituela; eta Olatz Etxabe, Iñaki Etxaberen alaba, Batallon Vasco Españolek 1975ean Kanpazar gainean zuen tabernan tiroz hil zuena.
Motibazio politikoek eragindako indarkeriaren biktimak aintzatesteko ekitaldi sinbolikoa egin du gaur Eusko Jaurlaritzak, Donostiako Kursaal Jauregian. Orain arte, euskal erakundeek 334 pertsonari aitortu diete biktima izaera.
Orain arte, motibazio politikoek eragindako indarkeriaren 334 biktima aitortu ditu Eusko Jaurlaritzak. Gaur, ekitaldi sinboliko bat egin dute Kursaal Jauregian, eta nabarmendu dute gertakari horiek guztiek gizartearen memoria kolektiboaren parte izan behar dutela.
Jaurlaritzako Giza Eskubide, Memoria eta Lankidetzako sailburuordeak Balorazio Batzordearen lan "zorrotza" goraipatu du, eta, horrek egin dituen eskarien aurrean, aitortu du polizia abusuen legea "hobetu" egin daitekeela.
Marta Buesak azpimarratu du "lazgarria" izan zela jakitea Gasteizko Udalaren adierazpen instituzionalak ez zuela talde politiko guztien aho bateko babesa izan. "Oso etsigarria izan zen jakitea EH Bilduk ez zuela adierazpen horrekin bat egin nahi izan", adierazi du.
Joxean Lasaren familiak txostena aurkeztu du 2016ko euskal legearen arabera giza eskubideen urraketen biktima gisa aitor dezaten. Duela 40 urte bahitu, tortutatu eta hil zuen GALek, Joxi Zabalarekin batera.
Eusko Jaurlaritzaren Balorazio Batzordeak espedientea onetsi du. "Azken eginbeharra" falta du errekonozimendua behin betikoa izan dadin. Zabala aurten aitortu diren polizia-abusuen biktimak aitortzeko ekitaldian izango da urriaren 31n Donostian.
Joxean Lasarekin batera GALek bahitu eta guardia zibilek torturatu eta hil zuten Joxi Zabalaren arrebak, hala ere, esan du geroz eta aitortza sozial zabalagoa jasotzen ari direla.
EGAZek antolatutako ekitaldian, Maider Etxebarria Gasteizko alkate sozialistak esan du "egon zen indarkeria gaitzesteari uko egiten diotenak" kritikatu ditu.
Gasteizko Udalak adierazpen bat onartu du atzoko eta gaurko erasoak gaitzesteko, eta EH Bildu akordio horretatik kanpo geratu da. Dena den, Arnaldo Otegik "erabateko gaitzespena" agertu du bi gertakarion aurrean.
Eduardo Mateo Fundazioko proiektu burua EH Bilduri eta Arnaldo Otegiri zuzendu zaie, eta ETA "deslegitimatu eta gaitzetsi" dezatela galdegin die. "Esan dezatela ez zuela inoiz existitu behar", azpimarratu du.
ETAk 2000ko otsailaren 22an Jorge Diez bizkartzainarekin batera hildako Fernando Buesaren familiaren panteoiari pintura eta gorozkiekin eraso diote bart, Arabako hiriburuan bien omenez altxatutako monolitoaren kontra egindako sabotajearen ondoren.
"Memoria politikak oso beharrezkoak dira oraindik eta lan handia dugu, batez ere, gazte eremuetan", adierazi du Idoia Mendiak Fernando Buesaren monolitoari eta hilobiari eginiko erasoen inguruan galdetuta.
"Ikusten ari gara Euskadin ere badirela indarkeria politikoa erabili nahi izango luketen taldetxo batzuk ere", adierazi du Iñigo Urkulluk. "Badira taldetxo hoien gain eragina izan dezaketen eragile batzuk eta indarrez esan beharko luketenak hori ez dela bidea", gaineratu du.
Donostiako Tabakalera zentroan 16:00etatik aurrera egingo den ekitaldian, espetxe-bizitzari buruzko hainbat bideo ikusiko dira, 1997an ETAk hildako Francisco Javier Gomez Elosegui funtzionarioaren irudia gogorarazteko egindakoa tartean.
Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak iragarri duenez, Pedro Arrupe Giza Eskubideen Institutua egiten ari den txostenean islatzen da espetxeetako langileek ETAren terrorismoagatik jasandako sufrimendua.
Pablo Martinez Larburuk gogoan du nola ezagutu zuen Francisco Javier Gomez Elosegui, 1997ko martxoaren 11n ETAk hil zuen Martuteneko espetxeko psikologoa. Bideo zati hau Gomez Eloseguiren izena daraman sari-banaketan egingo den proiekzioarena parte da.
No me llames Ternera filmari buruz galdetuta, Francisco Ruiz filmean hitz egiten duen ETAren biktimaren bilobak ontzat eman du Evoleren eta Sanchezen dokumentala. "Harrigarria", "interesgarria"... esan dute beste ikusle batzuek.
Dokumenaltala ireki eta ixten duen Francisco Ruiz Kursaaleko aretoan zegoen filma jendaurrean lehen aldiz eman denean. Txalo zaparrada jaso du proiekzioa amaitzean.
Kazetariak "No me llame Ternera" ETAko kideari buruzko pelikula aurkeztu du Zinemaldian; "elkarrizketa tirabiratsu eta sakon bat" da. "Herrialde honen anomalia bat da bere iraganari begiratzen ez jakitea, nahiz eta min egin", esan du.
Eusko Jaurlaritzako alderdi politikoen ordezkariek aitortu dutenez, oraindik ez dute zinta ikusi, baina asmoa badute, ikuspegi kritiko batetik, ondoren norberak bere ondorioak atera ahal izateko (jatorriz, gaztelaniaz).
Zinemaldiko zuzendariak nabarmendu duenez, ziur zeuden "No me llame Ternera" ez zela Sorturen gustukoa izango, baina Arkaitz Rodriguezek ikusi ostean kritikatu izana eskertu du. "Ikusi barik kritikatzea da errespetatzen ez dudana", esan du.
Mireia Lluch Ernest Lluchen alabaren ustez, "ezinbestekoa da biktimarioei entzutea gatazka ulertzeko". Bestela uste du Ana Aizpiri Sebastian Azpiriren arrebak. Horren aburuz, proiekzioa "moralki gaitzesgarria, mingarria eta onartezina da".
514 pertsonak eskatu dute dokumental horren proiekzioa Zinemaldiko egitarautik kentzea, politikari, idazle eta terrorismoaren biktimek sinatutako idazki batean.
Biktima guztiak ez dira pasiboak, gizarteak rol hori ezartzen dien arren. Badira beren esperientzia traumatikoa baliatzen dutenak pertsona bezala hazteko eta aberasteko. Devi Yerga kriminologo eta biktimologoak biktimen baitan murgildu gaitu
2017ko abuztuaren 17an Bartzelonan eta Cambrilsen izandako atentatuetako biktimek eta haien senideek sei minutuko isilunea egin dute Bartzelonan politikarien "utzikeria" salatzeko.
Epaiaren zain geratu zen atzo Manuel Gimenez Abad Aragoiko PPko presidentearen hilketagatik egin duten epaiketa. Zaldua da akusatuetako bat, eta hiru urte daramatza behin-behinean preso auzi honekin lotuta. Haren abokatuak, presoaldi prebentiboa kentzeko eskatu zuen atzo, eta onartu egin diote.
Urteurren bi ekarri dituzte gogora jeltzaleek Tolosako ekitaldian. Batetik, Uzturre EAJren presidentearen heriotzaren 30. urteurrena; bestetik, 26 urte dira gaur ETAk Miguel Angel Blanco hil zuela. ETAren biktimekiko duten konpromisoa berretsi, eta indarkeria matxistaren biktimak gogoratu dituzte.
Juan Carlos Abascal Ermuko alkate sozialistak "beste alde batera ez begiratzeko" eta "nazionalismo atzerakoien, populismoen eta faszismoen" gorakadaren aurrean tolerantzian hezteko deia egin du.
El concejal del PP Miguel Ángel Blanco fue secuestrado por ETA el 10 de julio de 1997 y tiroteado el día 12, falleciendo la madrugada del día 13. Por su parte, el peluquero Sotero Mazo Figueras fue asesinado a tiros en Eibar el 6 de noviembre de 1980.
Bellochen hitzekin ezin da eraiki bizikidetzarik dio Pili Zabalak, eta unea iritsi dela gaitzespen adierazpenak alde batera utzi eta ekintzetara pasatzeko nazioarteko auzitegietara joz.
Kongresurako EAJren Gipuzkoako hautagaiaren arabera, ministro ohi sozialistaren adierazpenak "oso larriak" dira, besteak beste, esan baitzuen GALen kostua "minimoa" izan zela eta Galindok mailaz igotzeko "meritu nahikoa eta soberan" egin zituela.